پای درددل دو محیط بان «دریاچه گهر»

حامد سیف-دورود / دریاچه گهر یک دریاچه کوهستانی در جنوب شهرستان دورود واقع در استان لرستان، در منطقه حفاظت‌شده‌ی اشترانکوه با ارتفاع ۲۳۵۰ متر از سطح دریا قرارگرفته است. پوشش گیاهی این منطقه شامل درختان بلوط، بید، بادام، پسته وحشی و ... است. هم‌چنین این دریاچه زیستگاه مناسبی برای آبزیان و دیگر حیوانات وحشی است. منطقه‌ی حفاظت‌شده اشترانکوه با حیات‌وحش متنوع شامل حیواناتی از قبیل بز، قوچ، آهو، کفتار، خرگوش و انواع پرندگانی چون عقاب، کبک، شاهین و آبزیانی مانند مارماهی، لاک‌پشت، قورباغه و... است که در این دریاچه زیست می‌کنند.

محمود محمدی و مهدی دیناروند دو تن از محیط‌بانان باتجربه و فداکاری هستند که روزهای خود را وقف حفاظت از طبیعت بکر این دریاچه کرده‌اند. امروز مهمان آن‌ها شدیم تا در گفت‌وگویی صمیمانه از دغدغه‌های شغل محیط‌بانان این منطقه باخبر شویم.

منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه با وسعتی به‌اندازه ۱۰۴ هزار هکتار دارای ۵ پاسگاه محیط‌زیست و ۱۰ نفر نیرو می‌باشد. با توجه به این وسعت زیاد، تعداد نیروها برای حفاظت از این منطقه کافی نیست و همکاران در بسیاری اوقات از اینکه دریاچه یا اطراف آن را مورد حفاظت قرار دهند، دچار سردرگمی می‌شوند. هم‌چنین به دلیل کوهستانی بودن این منطقه، دسترسی به اینترنت وجود ندارد. عدم حمایت قانونی از دیگر مشکلاتی است که محیط‌بانان این منطقه با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در بسیاری از موارد زمانی که شکارچیان یا متخلفانی که به حریم طبیعت دست‌درازی کردند و مورد پیگرد قانونی قرارگرفته‌اند، به دلیل عدم اطلاعات کافی قضات از محیط‌زیست و قوانین آن، برخورد جدی با آن‌ها صورت نمی‌گیرد.

همچنین راه‌های زیاد دسترسی به دریاچه گهر و در مقابل کمبود نیرو پایش و کنترل منطقه را سخت یا غیرممکن می‌کند (علاوه بر مسیر پاسگاه‌های محیط‌زیست افراد می‌توانند درزمانی که ورودممنوع می‌باشد از روستاهای تی، سراوند، قلعه رستم از مسیرهای محلی و شهرستان‌های ازنا و الیگودرز به این منطقه وارد شوند). لازم به ذکر است که سالانه حدود ۷۰ هزار گردشگر از این منطقه بازدید می‌کنند. (ویکی‌پدیا). یکی دیگر از مشکلات اساسی انتظارات اقوام و آشنایان محیط‌بانان برای ورود به دریاچه گهر در زمان ممنوعیت و همچنین صید ماهی است که عملاً اقدامی غیرقانونی است، چون علاوه بر ایجاد مسئولیت برای محیط‌بانان سلامت منطقه را ازنظر گونه‌های جانوری و گیاهی به خطر می‌اندازد. بسیاری از گردشگران زباله‌های خود را در طبیعت رها می‌کنند و این عمل، مشقت کار محیط‌بانان این منطقه را چندین برابر می‌کند چراکه آنان وظیفه‌ انسانی خود می‌دانند که محیط دریاچه را زباله‌ها و آلودگی‌ها پاک کنند. در این بین انتظارات زیاد از حد همشهریان و گردشگران خستگی را به جان محیط‌بانان فرو می‌نشاند.

ورود دام‌های غیرمجاز دیگر مشکلی است که محیط‌بانان از آن یاد کردند. بسیاری از افراد دام بیش از اندازه دارند (با کثرت دام مواجه‌اند) و برای تغذیه دام‌ها از پوشش گیاهی این منطقه استفاده می‌کنند. هم‌چنین در اغلب اوقات افرادی که مجوز (پروانه) استفاده دارند مجوز خود را با قرادادهای صوری به دیگر افراد اجاره می‌دهند که در این صورت مرجع قانونی باید صحت این موضوع را از کارکنان محیط‌زیست طلب کند. در پایان گفت‌وگو جهت حفظ بیشتر طبیعت دریاچه و کاهش مشقت و مشکلاتی که محیط‌بانان فداکار این منطقه با آن مواجه‌اند پیشنهاد‌هایی مطرح گردید.

با توجه به تعداد اندک نیروها و عدم توان اقتصادی جهت استخدام و به‌کارگیری محیط‌بانان بیشتر، لزوم اهمیت به نهادها، تشکل‌ها و انجمن‌های مردمی که خودجوش و داوطلبانه علاقه‌مند به حفظ طبیعت و محیط‌زیست‌اند، احساس می‌شود. انتظار بر آن است تا نهادهای قانونی با حمایت قانونی از این نهادها و انجمن‌ها این بستر را مهیا کنند. هم‌چنین لازم است در جهت پیگیری‌های قانونی متخلفین، قاضی مشرف به قوانین محیط‌زیست مسئول رسیدگی به پرونده‌ها باشد.

امید آنکه هر ایرانی خود را محیط بان بداند و برای بهتر شدن محیط‌زیست اطرافش اقدامات موثری انجام دهد.